Het College voor de Rechten van de Mens over het thema ‘criminaliteitscijfers uitgesplitst naar afkomst’
“Naast de bovenstaande oplossingsrichtingen ziet het College een rol voor de overheid in het wegnemen van een belangrijke bron voor het ontstaan van stereotiepe beelden in de samenleving (die onvermijdelijk doorwerken in de ambtelijke uitvoeringspraktijk bij overheidsdiensten): de publicatie van criminaliteitsstatistieken. Verschillende overheidsdiensten die dergelijke statistieken publiceren, maken daarin melding van de etnische achtergrond van daders. Daarmee wordt een te eenzijdig beeld over het verband tussen die etnische achtergrond en het participeren in criminaliteit in de hand gewerkt. Zeker als dergelijke statistische gegevens met regelmaat worden gepubliceerd, fungeren zij als een triggerfactor voor stereotiep denken over de betreffende bevolkingsgroepen.
Meer in het algemeen moet worden nagedacht over nut en noodzaak van de registratie van afkomst in allerlei overheidsregistraties. Het bijhouden van etnische afkomst dient soms het doel van monitoring, om te zien of sprake is van achterstelling van bepaalde bevolkingsgroepen die met gericht beleid wellicht kan/moet worden gekeerd. Maar het heeft ook een averechts effect, namelijk het betekenisvol maken en het accentueren van etnische afkomst. Het College ontvangt signalen dat een dergelijk averechts effect zich inderdaad voordoet. Het systematisch categoriseren van bevolkingsgroepen naar herkomstland en naar burgers met- en zonder migratieachtergrond is geen neutrale beschrijving van de werkelijkheid maar vormt en ‘creëert’ deze ook. De onderscheiden categorieën gaan een eigen leven leiden. Behalve tot zelfidentificatie van minderheidsgroepen, leiden ze er ook toe dat leden van deze groepen als ‘niet-Nederlands’ worden gezien door meerderheidsgroepen. De VN-Speciaal Rapporteur tegen racisme heeft in haar rapport over haar bezoek aan Nederland in 2019 gewezen op dit effect”.
Bron: ‘Position paper: De bestrijding van racisme en discriminatie in Nederland — Gedachten ten behoeve van het gesprek met leden van de Vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van de Tweede Kamer op 3 december 2020’, College voor de Rechten van de Mens, 27 November 2020.
“Voorkom vooroordelen en stigmatisering waar mogelijk. Heroverweeg in het bijzonder het publiceren van criminaliteitscijfers uitgesplitst naar afkomst door overheidsinstanties zoals het CBS. Dergelijke cijfers wekken de suggestie van een oorzakelijk verband tussen misdaad en afkomst en werken daarmee vooroordelen en stigmatisering in de hand, ook bij het uitvoerend gezag. Er zou tenminste kritisch onderzocht moeten worden welk (dringend) doel publicatie van dergelijke uitsplitsing van criminaliteitscijfers daadwerkelijk dient en hoe dit doel is afgewogen tegen het negatieve, stigmatiserende, effect voor bepaalde bevolkingsgroepen dat uitgaat van de gehanteerde publicatiewijze”.
Bron: ‘Aandachtspunten bij de kabinetsreactie op de rapportage ‘Veilig jezelf zijn in het openbaar’ voor het overleg over Discriminatie en racisme op 15 december 2021', College voor de Rechten van de Mens, 8 december 2021.
“Verdragsverplichting om vooroordelen te bestrijden: criminaliteitsstatistieken
Een concreet voorbeeld van hoe de overheid uitvoering kan geven aan de IVUR-verplichting om vooroordelen tegen te gaan is de discussie tussen een aantal mensenrechtenorganisaties en het CBS en ministeries over het publiceren van naar afkomst uitgesplitste criminaliteitsstatistieken. Het College heeft er al eerder op gewezen dat publicatie van dergelijke cijfers stigmatisering en stereotypering van bevolkgingsgroepen in de hand kan werken. Ook internationale instanties hebben Nederland hierop aangesproken. Vanwege het grote belang van het voorkomen van schadelijke vooroordelen zou er tenminste kritisch onderzocht moeten worden welk dringend doel publicatie van dergelijke uitsplitsing van criminaliteitscijfers dient”.
Bron: ‘Visienota Institutioneel racisme. Naar een mensenrechtelijke aanpak’, College voor de Rechten van de Mens, december 2021
Video (rond minuut 03:18): Jan-Peter Loof (ondervoorzitter College voor de Rechten van de Mens) over ‘criminaliteitscijfers uitgesplitst naar afkomst’, , tijdens een Rondetafelgesprek over ‘Etnisch profileren’ (24 november 2021):
